Qitailang's HP > Esperanto (Eo, Ja)
Mi nun lernas kaj cerbumas pri terminoj kaj vortoj uzataj en Go-ludo. Por tio mi nun prove faras vortliston referencante retpaĝojn kiuj jam estas troveblaj. La unuj el ili troviĝas cxe retejo de JEGA(Japana Esperantista Go-Asocio) (1, 2) kaj la alia estas 'Goa terminaro'.
Mi estas ne lerta esperantisto nek detala pri terminoj de goo. Do mi estas akceptebla kritikojn. Vi povas per-retposxte kontakti min tra la plej suba ligilo.
Ludo-tabulo konsistas el areoj kaj zonoj: centro(centra kampo), angulo, rando. Sed la limoj inter ili estas ne klaraj. Surface de la tabulo estas desegnitaj 19 x 19 kruciĝintaj linioj. La plej eksteraj linioj nomiĝas 'latero'. Naŭ specialaj kruciĝaj punktoj estas markitaj per eta cirklo. Ĉiu el ili nomiĝas 'stelo'. La centra stelo ankaŭ nomiĝas zenito.
Kelkaj punktoj cxirkaux steloj havas sian propran nomon. Oni plej ofte sxtonmetas sur tiujn punktojn precipe en komenca stadio de partio.
A : tri-tri
B : substela punkto (substelo), F: substela punkto en rando
C : altstela punkto (altstelo)
D : super-altstela punkto (super-altstelo)
E : apud-stela punkto (apud-stelo), G: apud-stela punkto en rando, H:apuda punkto de zenito
La libro "Fundamento de Taktiko kaj Strategio en Go-ludo" verkita de Minosuke Emori en 1984, nomas punktojn C (tuj alte najbaran punkton de angula stelo) 'super-stela punkto'. Sed mi proponas nomi ilin 'alt-stela punkto' aŭ simple 'alt-stelo'. La kialoj estas, ke la vorto 'super' signifas tian pozicion, ke io estas pli alta kaj estas ne tuŝanta la komparatan objekton, kaj ke kelkaj terminoj uzas la esprimon 'alta' anstataŭ 'sur la kvara linio' ekz. unu-punkte alta alproksimiĝo, unu-punkte alta atako.
Krome la supre menciita libro nomas punktojn D (alte najbaran punkton de altstela punkto) 'granda altstela punkto', sed mi volas proponi nomi ilin 'super-alt-stela punkto' aŭ simple 'super-alt-stelo'. La senco de 'super' en la proponata termino esprimas ne fizikan altecon sed gradon.
La vorto 'apud(a)' devus esprimiĝi 'diagonale apuda' aŭ 'oblikve apuda'. Sed mi proponas nomi la plej proksimajn punktojn sur ne komuna linio 'apuda punkto' aŭ simple 'apud-punkto' kiel termino de Go-ludo, kaj la plej proksimajn punkotojn sur komuna linino 'tuj najbara punkto' aŭ simple 'najbara punkto'.
En goo oni okaze uzas relativajn kaj paradoksajn vortojn por esprimi areon, zonon de ludo-tabulo kaj direkton de ŝtonirado (movo-sekvo), kiel ĉi-subaj bildoj montras. La karakteraĵo de la centra areo estas esprimata per la adjekticoj "ekstera", "supra", "alta". Dume oni esprimas randon kaj angulon per "interna", "malsupra, "malalta". Tia esprimo verŝjane sonas stranga al komencantoj de goludo. Do kial oni tiel esprimas? Laux mia penso, la kialo devenis de tio, ke dum "ekstera, supra, alta" havas sencon de vasteco kaj libereco, "interna, malsupra, malalta" impresigas mallargxecon kaj limigitecon.
Plie en goo, direko laux cxiuj kvar randoj estas horizontalo. Kaj vertikalo estas direkto inter rando kaj centro. Do se temas pri direkto de sxton-irado, oni esprmas iradon el rando aux angulo al centro "eksteren-iri", "supren-iri" kaj "alten-iri".
Nomoj de relativa pozicio inter ŝtonoj | ||
---|---|---|
japana skribo | termino kaj vorto | klarigeto |
tonari | (tuj) najbara punkto | La plej proksimaj punktoj sur komuna linio. |
kado | (oblikve) apuda punkto, apudpunkto |
La plej proksimaj punktoj sur ne komuna linio. A - F estas ja apudaj punktoj rilate al ŝtonoj markitaj per triangulo respektive. La punkto F estas apuda punkto de la ŝtono markita per triangulo, kaj samtempe estas najbara punkto de la ŝtono markita per kvadrato. |
ago | mentono | En la diagramo, la triangulon en maldekstra malsupra areo oni nomas 'tigra buŝo' (el la ĉina termino), kaj la punkton A t.e unu el 3 pintoj de tia triangulo, oni nomas 'mentono de tigro' aŭ simple 'mentono'. |
ikken, niken | unu-punkta, du-punkta | Unu(du)-punkte distanca pozicio sur komuna linio. |
keima, oogeima, daidai-geima | cxevalpieda, largxe-cxevalpieda, superlargxe-cxevalpieda |
Unu punkte (du punkte, tri punkte) distanca kaj sur najbara linio. A:cxevalpieda, B:largxe-cxevalpieda, C:superlargxe-cxevalpieda |
Rilate al kapto de sxtono | ||
japana skribo | termino kaj vorto | klarigeto |
dame | liberpunkto, spirpunkto, neuxtrala punkto |
1. Vakaj punktoj tuj najbaraj de sxtono aux sxtonaro kiuj subtenas ekziston(vivon) de ŝtono aux sxtonaro sur la tabulo, nomiĝas liberpunkto aŭ spirpunkto. 2. Vakaj punktoj proksimaj aŭ tuj najbaraj de sxtonaro kiuj rilatas tute ne al vivo-morto nek al profito pri teritorio, nomiĝas 'neŭtrala punkto'. |
atari | ekmanĝi, manĝu!, ŝak!, minaci |
Tia okazo ke sxtono aux sxtonaro havas nur unu liberpunkton. Vidu la diagramon. Oni esprimas ekzemple tiel: "blanko ekmanĝas" aŭ "nigro estas ekmanĝata". Komencantoj povas meti ŝtonon je ekmanĝo, ekkriante tiel: "manĝu" aŭ "ŝak". ref. forkapti(elmanĝi) |
rjoo-atari | duobla ekmanĝo, duobla minaco, duoblŝak! | Tia okazo, ke du apartaj ŝton(ar)oj estas samtempe kaj respektive ekmanĝataj(elmanĝotaj). |
tori | forkapti, elmanĝi | Perfekte cxirkauxi kontraŭan ŝtonon aŭ ŝtonaron sen liberpunkto kaj forigi ĝin ekster ludo-tabulon. |
me | okulo | Vaka punkto cxirkauxita per siaj sxotnoj en kiu kontraŭulo ne povas meti ŝtonon laŭregule. |
kakeme | falsa okulo | Tia vaka punkto kiu aspektas kvazaŭ okulo sed ne estas vera. En la diagramo, nigro nepre devos okupi A fare de si mem en estonteco pro ekmanĝiĝo (ekz. pro blanka meto sur X). |
semeai | kapto-konkuro | Konkuro forkapti sxtonaron pli antaŭe unu la alian. |
dame o cumeru | sufoki | Okupi liberpunkto(j)n de kontraŭa ŝtonaro. |
uĉi-dame | internaj liberpunktoj |
Okupi internajn liberpunktojn de kontraŭulo. Sufoki je internaj liberpunktoj estas konsekvence sufoki sin mem. ref. ekstera liberpunkto |
soto-dame | eksteraj liberpunktoj |
Okupi eksterajn liberbunktojn de kontraŭan ŝtonaron neniel rilatas al okupo de siaj liberpunktoj. ref. ekstera liberpunkto |
koo | koo(kalpo, eono), koo-batalo |
"Koo" estas japana vorto, kiu originas de sanskrita "kalpo", kiu estas mezurunuo de tempdaŭro temanta pri nasko kaj morto de universo en budhismo kaj hinda praa filozofio. En eŭropo oni uzas "eono" por la senco. Estas ne precize, sed povus diri ke la vorto koo preskaŭ estas sinonimo de eterno aŭ senfino. Vidu la diagramon. Se ĉi tia alterna rekaptado aperus, la partio neniam finiĝas. Portempe direblus "koo-formo" tiaj pozicioj en la maldekstra malsupra angulo. Ekzistas la regulo por eviti tian okazon. Tio estas ke la ludanto kiu ĵus perdis sian ŝtonon en koo-formo devas ne tuj sekve rekapti la laste metitan ŝtonon. Ludantoj procezigas partion laŭ la regulo. Tia procezon laŭregulan oni nomas "koo-batalo" aŭ simple "koo". ref. koo-kompenso |
koo-zai, koo-date | koo-kompenso, kompensa meto en koo-batalo |
Jen komenciĝis koo-batalo. Kiel la partio procezas? Vidu la paĝon. Kiam en koo-batalo ludanto ne povas tuj sekve rekapti la ŝtonon, per kiu ĵus sia ŝtono estis forkaptita, li devas meti sur alian lokon. Tiun meton oni nomas "koo-kompenso". Por venki en koo-batalo, ludanto frue aŭ malfrue devas rezigni respondi al "koo-kompenso" de kontraŭulo. La ludanto, kiu malgajnas koo-batalon, kompense gajnas profiton aŭ avantaĝon en la alia areo. |
Elementaj iradoj(moviĝoj) | ||
japana skribo | termino kaj vorto | klarigeto |
nobi | (sin)tiri | Meti tuj najbare de sia ŝtono. Pli longigi sian ŝtonon aŭ ŝtonaron rektlinie. |
hiki | retiri | Tiras sin direkte al sia sxtono. |
kosumi | apuden-iri(moviĝi), oblikven-iri(moviĝi) | Meti sur (oblikve) apudan punkton de sia sxtono. |
tobi | salti |
Ŝtonmeti kun spaco da pli ol unu punkto de sia ŝton(ar)o. 1: unu-punkte salti, A: du-punkte salti, B: cxevalpiede salti, C: largxe cxevalpiede salti, D: Superlargxe cxevalpiede salti, E: diagonale unu-punkte salti. Kompreneble oni iaokaze saltas alie. Salti lauxrande nomigxas 'etendi'. ref. etendo. |
osxi | puŝi |
Nigro 1. Tiras sin tusxmetante apudan kontraŭan sxtonon(la blanka ŝtono markita de triangulo en la diagramo). Tiu cxi irado similas al rampo, sed iom diferencas. Puŝo aperas en iu ajn areo de tabulo, dum rampado aperas en nur randa zono kaj sub kontraŭa ŝton(ar)o. ref. rampi, laŭiri |
hai | rampi |
Nigro 1, 3. Sin-tiri laux rando kaj sub kontrŭaj sxtonoj. ref. puŝi, laŭiri |
soi | laŭiri |
Nigro 1. Sintiri ĉe jam sidanta alikolora ŝtonaro kiu estas rekte kaj linie ligita(la blankaj ŝtonoj markitaj). ref. rampi, pusxi, bastona ligo |
mage | sinturni |
Sxangi direkoton kaj iri tuj najbaren(nigo 1). Sinturno formas triangulon (el ▲+▲+❶). Kiam kontraŭa ŝtono(△) tuŝas samtempe la 3 ŝtonojn, oni taksas la formon bona kaj efika. Male kiam la kontraŭa ŝtono ne tuŝas ilin, oni taksas la formon malbona kaj vana. ref. vaka triangulo, sin-faldi. |
akisankaku(formo) | vaka triangulo, vana triangulo |
En la diagramo, nigro 1 eatas ja sinturno. Rimarkante la triangulo (el ▲+▲+❶), sur la pozicio A (tuj najbara aŭ apuda de la tri ŝtonoj) ne kuŝas alikolora ŝtono. Oni nomas ĉi tian formon "vaka triangulo", kaj taksas ĝin malbona kaj ne-efika. Malsupra formo estas ja duoblaj vakaj trianguloj kuniĝintaj. Oni nomas ĝin bambuĉapelo(pajlĉapelo). Vaka triangulo aperas ankaŭ per alia metordo, t.e. sin-faldi. |
guzumu, gunja to magaru | sinfaldi |
Formi triangulon(❶❸❺.) kvazaŭ faldi paperon aŭ ion alian. Rimarku ke sur la orta pinto de la triangulo(❺) estas laste metia. Ĉi tio estas unu el varioj de ŝtoniradoj kiuj formas vakan triangulon. Ĝenerale tia irado estas ne efika(malŝpara). La japana termino guzumu(愚集む)signigas tian okazon, ke io kolektiĝas vane. Sed tamen ia-okaze, tia irado estas tre akra kiel en la diagramo. ref. sinturni, vaka triangulo |
bucukari, cukiatari, (cuppari) | kolizii | Sintirante tuŝi jam kuŝantan alikoloran ŝtonon kvazaŭ kolizii. |
kiri | trancxi | Transverse sekci alkoloran stongrupon. En la diagramo se blanko anticipe metus ŝtonon sur la pozicio 1, ĉiuj blankaj ŝtonoj estus perfekte ligitaj sur linioj. |
cugi | ligi, sinligi |
Sin-gardi kontraux trancxo. ref. bastona ligo, orta ligo, hoka ligo, ĉevalpieda ligo, bambuartiko. |
cuke | tusxi | Meti tuj najbare de kontraŭa sxtono. |
hane | bati, frapi | Tusxmeti apuden irante ekde sia jam tuŝinta ŝtono. |
kosumi-cuke | tusxi apuden irante | Tusxmeti apuden irante ekde sia ŝtono. nigro 1. Blanko 2 estas kutima respondo al tia tuŝo de kontraŭulo (satriĝo). |
hukure | ŝveli |
Meti sur tian punkton kiu fariĝas pinto de triangulo kvazaŭ glutejo de tigra buŝo. Tiu termino havas sencon ke la metinto pligrandigas sian formon. ref. malŝveli, mentono |
hekomu | malŝveli | Sin trianguligi tiel same kiel ŝvelo, sed senco estas tute malsama, cxar malŝvelo havas sencon ke metinto malgrandigas sian formon per si mem. ref. ŝveli, mentono |
atekomi | angulen-kojni | Nigro 1. Sintirante, sinturnante, ŝvelante tusxi samptempe du alikolorajn sxtonojn, kiuj jam pozicias je oblikba sinsekvo. |
sasikomi | enkojni | Nigro 1. Tiu meto similas al angulen-kojni. Sed tiu meto diferencas de angulenkojni tiel ke enkojni tuŝas 3 kontraŭajn ŝtonojn dum angulenkojni tuŝas 2 ŝtonojn. |
cuki-daŝi | enpiki | Nigro 1. Ĝi diferencas de enkojni tiel ke enpiki estas sintiras je tia situacio ke blanko 2 ankoraŭ ne ekzistas dum enkojni estas sintiri je tia situacio ke blanko 2 jam estas metita. |
nobi-kiri | sintiri pli da paŝo(I), bonega sintiro | La punkto kie nigo metis (1) estas tre grava. Meti tie estas konkurinde. Se nigro ne okupis la punkton, blanko nepre okupus per moviĝo de bato kaj blokus nigran paŝon. Tial esprimeblas ke nigro iras antaŭ blanko je unu paŝo. ref. bloki, bati |
hasami-cuke | pinĉi, ambaŭflanke tuŝi |
Tusxas ambaux flankojn de alikolora sxtono. ref. mempinĉigi |
uxarikomi | enŝovi(I), mempincxigi(I) |
Intermeti tusxante inter alikoloraj sxtonoj unpukte saltintaj. ref. pinĉi |
Praktika meto(kombino) kaj elementaj taktikoj | ||
japana skribo | termino kaj vorto | klarigeto |
degiri | sintiri kaj trancxi |
Nigro 1, 3. moviĝi por trancxi kontraŭajn cxevalpiede saltintajn sxtonojn. ref. enpiki |
cukekos^i | transtuŝi | nigro 1. Unu el iradoj por trancxi cxevalpiede saltintajn sxtonojn. |
cukenobi | tusxi kaj sintiri | nigro 1, 3. |
cukehiki | tusxi kaj retiri | nigro 1, 3. |
cukehukure | tusxi kaj sxveli | nigro 1, 3. |
cukegiri | tusxi kaj trancxi | nigro 1, 3. |
nidan-bane | du-sxtupe bati | Nigro 3. Dauxrigi baton du foje. |
hane-kaesxi | kontraŭbati | Nigro 1. Respondi per bato kontraux alikolora bato. |
hane-dasxi | bati elirante, elbati | Elirante bati unu el ŝtonoj, kiuj ĉevalpiede saltintaj. |
boocugi | bastona ligo | Rekte ligi unu punkte saltintajn sxtonojn. |
takefu | bambuartiko | Konektinta formo kvazaŭ banbua artiko. |
katacugi | orta ligo, solida ligo | Antauxokupi gxuste la punkton, sur kie la kontraŭulo metus por trancxi. |
kakecugi | hoka ligo | Ligi en figuro de hoko. |
keimacugi | konekti per cxevalpieda salto, ĉevala konekto | Sinkonekti per cxevalpieda salto. |
uxatari | latere konekti, tere konekti | Nigro 1. Preskaux apartigotajn sxtonarojn konekti sub kontraŭaj sxtonoj, utilignate specialecon de latero (la unua linio). |
geta | retkapti | Senmovigi kvazaŭ kapti ion per retaĵo (ekz. ret-sako). En la diagramo, blanko jam perdis vojon por eskapi. |
sichou | sxtuparo, sxtupare kapti | Kapti sxtonon, kiu trancxis siajn sxtongrupojn en figuro de ŝtuparo. |
jurumi-sichou | malstrikta ŝtuparo, ŝtupare kapti kun spaco, | Ĝi similas al sxtupara kapto sed iom diferencas. Ĝi estas ne daŭrigo de ekmanĝo, sed sufokado kun eta libereco (unu punkta spaco) post ia rimedo de retumo. |
sichou atari | embusko | Blanko 1. Dum sxtupara ekmaĝiĝo aŭ sufokiĝo, li povas meti sxtonon kiel embusko sur la sxtuparo. |
nozoki | skoltumi | Skoltumi pri (1) ĉu la kontraŭulo rezignas trancxigxon de preskaux ligitaj sxtonoj aŭ (2) cxu la kontraŭulo lasas sxtonojn kiun li jam preskaux kaptis, eskapi. |
rjo-nozoki | duoble skoltumi | Meti skoltume por tia esploro, kiun el du vundoj la kontraŭulo prizorgas. |
osae | bloki | Cxesigi plian invadon, supren-eliron, largxigon de la kontraŭulo sintirante, batante, sinturnante, ŝvelante ktp., sed cxiukaze tusxante laste metitan sxtonon. |
kake | retumi |
Meti kvazaux kovri reton per ia salto por cxesigi supren-iron, antaŭen iron, disiĝadon, eskapon. Iom nefirma senmovigo. ref. retkapti. |
miai | pesumi | Ŝtonmeto kiu enhavas du sekvajn reagojn laŭ kontraŭula respondo. En la diagramo nigro povos meti A aŭ B post blanka respondo. |
Terminoj en Formaciado | ||
japana skribo | termino kaj vorto | klarigeto |
akisumi(nomo rilata al areo) | vaka angulo (areo) |
Angulo ankoraux neniu okupas. La diagramo montras punktojn, sur kiuj oni ofte metas en komenca stadio. Nigro 1:stelo, A:substelo, B:altstelo, C:super-altstelo, D:tri-tri, E:apudstelo. |
kakari | pretendumi, prokismiĝi al angula ŝtono |
Alproksimigxi pretendume al kontraŭa ŝtono (plej ofte sola) en angulo. Nigro 1: cxevalpieda pretendumo, A: unu-punkte alta pretendumo, B: du-punkte alta pretendumo. C: Largxe cxevalpieda pretendumo, |
suso-gakari | de-sube pretendumi | Pretendumi de sube unupunkte aŭ ĉevalpiede. Tiu ĉi pretendumo estas ofte videbla en tia situacio, ke la kontraŭaj pluraj ŝtonoj jam kuŝas. |
ura-gakari | de-dorse pretendumi | Pretendumi de dorse (ne ordinala flanko) al angula ŝtono. En la diagramo, plej ofte oni pretendumas al substela ŝtono direkte de A - D, sed ĉar nun jam blanka ŝtono markita kuŝas, do li pretandumias direkte de dorse. |
rjoo-gakari | ambaŭflanke pretendumi | Nigro 1, 3. Pretendumi ambaŭflanke ekz. de dekstre ankaŭ de supre. |
sximari | monopolumi, fortikigi | Ia forme lauxrande salti kiel respondo al pretendumo aux kiel antauxrespodo. La diagramo, Nigro 1: cxevalpieda monopolumo, A: unu-punkta monopolumo, B: Largxe cxevalpieda monopolumo. |
suberi | gliti | Nigro 1. Salti lauxrande kaj malsupren de kontraŭula ŝtono. |
hiraki | etendi | Nigro 1. Salti lauxrande por formi teritorion aŭ pli larĝigi spacon por fari radikon (okulojn) |
hasami | ataki ambaŭflanke | Nigro 1. Meti ne tuŝante ambaux flanke de alikolora sxtono. |
cume | (atake) alproksimigxi |
Nigro 1. Alproksimigxi kun celo de plia atako aux invado. ref. pretendumi |
uxariucxi | inter-sidigxi | Meti ŝtonon sur tia pozicio, ke eĉ se la kontraŭulo alprokusimiĝos unu flanken, li povos du-punkte etendi netuŝante aliflanken(A aŭ B) . |
ĝicuri | poenteco, profiteco | Gajno de akutuala priteritoria profito. |
mojoo | riĉa kampo | Nigra tuta formo. Kampo kiu havas riĉan eblecon sed ankoraŭ ne aktualan. |
kakujoku no ĝin | formacio de gruaj flugiloj. | La 4 ŝtonoj jam havas firman radikon(bazon) kaj plie etendas larĝe ambaŭ flanken. La formo estas kvazaŭ gruo etendas flugilojn. Unu el tipaj belaj formacioj. |
gaisei | influa al ekstero, potenciala en centra kampo | En la diagramo, nigro lasis blankon gajni teritorion. Sed li konstruis dikan muron, do li ekhavis potencialon por batalo en centra kampo (ekstere) en estonteco. ref. dika |
kabe | muro | Ŝtongrupo kvazaŭ muro. |
oo-ba | pri-teritoria rimedo | Meti prizorgante pri teritoria grandeco. Proverbo avertas tiel ke unue prizorgu urĝecon kaj ne grandecon. ref. priurĝeca rimedo |
kjuu-ba | pri-urĝeca rimedo | Meti prizorgante pri urĝeco por vivado aŭ interbatalo. Proverbo avertas tiel unue prizorgu urĝecon kaj ne grandecon. ref. prigrandeca rimedo |
teacui | solida (metado) | Solida metado tiel ke li prizorgas pri bonformeco, senvundeco, potencialo ktp. sed ne pri aktuala priteritoria profito. |
haŝiru | rapidkuri, kuri | Termino pri formaciado. Kuri rapide tiel ke li antaŭiras pri gajno de teritorio sed ne pri potencialo en estonteco. |
Mezstadia batalo | ||
japana skribo | termino kaj vorto | klarigeto |
seriai | konkuro avant-formigi | Konkuri antaŭeniron, supreniron, aŭ premadi la alian per senvunda formo. En la diagramo, nigra formo estas iom avanta. |
toĝikomeru | enfermi, enfeŭdi | Vivigi kontraŭan ŝtongrupon en limigita areo. En la diagramo, nigro enfermis blankon en supra dekstra angulo. |
hurikau~ari | interŝanĝo | Ekzemple unu flanko perdas lokan ŝtongrupon pro ignorado al kontraŭula rimedo, sed kompense de tio li forkaptas alilokan kontraŭan ŝtongrupon aŭ gajnas sufiĉan profiton. |
kaname iŝi | rolhava ŝtono(ar)o | Ŝtono aŭ ŝtonaro, kiu apartigas kontraŭajn malfortajn ŝton-grupojn. En la diagramo, blankaj du ŝtongrupoj estas ankouraŭ ne fortaj, do la nigra ŝtonoj markitaj per triangulo, kiu apartigas blankon, havas gravan rolon kaj estas neforlasebla. |
kasu-isi | senrola ŝton(ar)o | Ŝtono aŭ ŝtonaro, kiu apartigas kontraŭajn ŝtongrupojn sed jam fortajn. En la diagramo, blankaj du ŝtongrupoj estas jam fortaj, do la nigra ŝtonoj markitaj per triangulo, kiuj apartigas blankon, estas forlaseblaj, ĉar ili ne havas la rolon. |
karui | malpeza | Ŝtono(j) aux ŝtongrupo kiu estas forlasebla. Ekzemple en la diagramo nigraj ŝtonoj markitaj per triangulo bone malŝparigis blankon (blanko respondis per ŝtonoj markitaj per triangulo), do nun ili jam ludis sian rolon kaj estas forlasebla (malpeza). |
omoi | peza | Senfruktema kaj iom grandamasiĝinta ŝtongrupo ne-vivanta, aŭ klopodado por ekzistigi ĝin. En la diagramo nigro 1,3 pezigis kaj grandamasigis sin, do nun nigro ne povas forlasi ilin. |
sabaku | fleksebla rimedo | Malpeze kaj flekseble metadi plej ofte por eskapo aux invado parte forlasante siajn ŝtonojn. |
kikaŝi | efika devigo |
Diagramo (2) Se nigro metadus tiavice ❶❸ kaj ❺, blanko ne respondos al ❺, ĉar ❺ ne estas ekmanĝo. Kaj blanko metos sur pli grava punkto (tranĉos per ⑥). kaj metos ⑥. |
ŝinogu | (peze) sinelsavi | Iel ajn kaj kiel eble plej sendamaĝe elsavi sian pezan ŝton-grupon. |
kikisuĝi | respondiga punkto | En la diagramo, nuntempe blanko ne devas antaŭ-singardi pri tranĉiĝo je X. Sed kiam nigro metos sur A - C, blanko devos iel priligi pri markita ŝtono. Do oni esprimas punktojn A - C 'respondigaj punktoj'. |
fuŝi | artiko, fari artikon | Nigro 1, 3. Restigi estontajn eblecojn de rimedoj (guston) ekz. tranĉi(A,B), skoltumi(C,D,E,F,G) pinĉi(H,I) aŭ aliaj respondigaj. ref. gusto |
ucxikomi | intermeti, enmeti |
(1) Intermeti ne tuŝante inter jam etendintaj sxtonoj por apartigi ilin. (2) Aŭ enmeti ne tuŝante en duone farita teritorio de la kontraŭulo por invadi. FTSG nomas tian meton 'parasxut-atako'. Sed laux mia plaĉo, tia moderna termino estas ne konvena por la antikva ludo. |
booŝi | ĉapelo, ĉapelumi | Meti supre kun spaco da unu punkto. Unu el ofte uzataj ŝtonmetoj por atako aŭ teritoria limigo. |
keŝi | limigi, erodi | Limigi aŭ malvastigi fariĝontan alikoloran teritorion. En la diagramo, blanko 1 - 7 estas tipa metado por erodo. (Alta kaj apuda punkto de kontaŭa ŝtono (plej ofte sur la 3-a linio) nomiĝas 'ŝultro'. La erodado ekde ŝultro estas unu el modelaj taktikaj.) |
moguru, eguru | subakviĝi | Invadi suben tre profunde. En la diagramo, nigro povos sinvivigi kun okuloj en maldekstra suba limigita angula spaco, ecx se blanko baros lateran konektiĝon |
Vivo kaj morto | ||
japana skribo | termino kaj vorto | klarigeto |
nakade [sanmoku nakade] | (fatala) enmeto |
Blanko 1. Rabi eblecon fari du okulojn for de la kontraŭulo per enmeto. En la diagramo, Tia ĉi forma interna spaco da tri punkotoj ne povus fari du okulojn pro blanka (fatala) enmeto. Oni esprimas tian ĉi internan spacon 'senokula trio' aŭ simple 'interna trio'. |
jonmoku nakade | senokula kvaro(I), interna kvaro | Tia ĉi forma interna spaco da kvar punkotoj ne povus fari du okulojn pro blanka (fatala) enmeto sur A. Oni esprimas tian ĉi interna spacon 'senokula kvaro' aŭ simple 'interna kvaro'. |
gomoku nakade | senokula kvino(I), interna kvino | Tia ĉi forma interna spaco da kvin punkotoj ne povus fari du okulojn pro blanka (fatala) enmeto sur A. Oni esprimas tian ĉi interna spacon 'senokula kvino' aŭ simple 'interna kvino'. |
rokumoku nakade, hanaroku | senokula seso(I), interna seso | Tia ĉi forma interna spaco da ses punkotoj ne povus fari du okulojn pro blanka (fatala) enmeto sur A. Oni esprimas tian ĉi interna spacon 'senokula seso' aŭ simple 'interna seso'. |
osicubuŝi | prem-sufokiĝo, prem-asfiksigxo |
|
dame-zumari | spirmanko | Ne povi fari ian rimedon pro manko de siaj liberpunktoj. En la diagramo blanko ne povas meti plu por ekmanĝi nigran ŝtonaron (1.3). pro spirmanko. |
me-ari me-nas^i | kun okulo sen okulo | En kaptkonkuro, plej ofte la grupo kun unu okulon havas avantaĝon. |
oo-naka ko-naka | granda okulo malgranda okulo | En kaptokonkuro, plej ofte la grupo kun pli granda okulo havas avataĝon. |
seki | kunvivo |
En la diagramo, ambaŭ ne povas meti sur A, kaj ne povas forkapti unu la alian. Tia situacio nomiĝas 'kunvivo'. Laŭ japana regularo, interna spaco en kunviva formo ne kalkuliĝas kiel teritorio. Lau ĉina regularo, ĝi kalkuliĝas kiel poento. |
man'nen-ko | dek mil jara rekaptado | La pozicio en la diagramo. En tiu ĉi okazo, por gajni la kaptkonkuron, oni devus venki je 'dek mil jara' alterna rekaptado (troigita esperimo). Laŭ japana regularo, tiu ĉi formo fariĝos kunvivo en estonteco (blanko forkaptos la ŝtonon markitan kaj sinligos). |
sumi no magarisimoku | kurba kvaro en angulo |
En la diagramo, nigro povas sinofere meti sur A. La aperonta formo post kiam blanko forkaptos nigran kvaropon, ja estas 'kurba kvaro en angulo'. Laŭ japana regularo, oni juĝas kiel blnaka morto senkondiĉe. Laŭ ĉina regularo, oni devas efektive forkapti laŭ regulo de super-kalpo. ref. kalpo, longa vivo, super-kalpo. |
ĉoo-koo, super koo | super-kalpo | Tuttablula pozicio de ambaŭaj sxtonoj jam aperis antaŭe, ne permesate denove aperi. Ĉina regularo aplikas ĝin al kurba kvaro en angulo, pluraj kaploj, longa vivo, aŭ aliaj longdaŭraj alternaj rekaptadoj. En la diagramo, maldekstraj nigra ŝtongrupo kun falsa okulo povas forkapti blankan ŝtonaron? |
cxoosei | longa vivo | Traktoj de 'longa vivo' diferencas inter japana regularo kaj ĉina. Laŭ la unua, la partio finiĝas senrezulte. Laŭ la lasta, ludantoj devas daŭrigi ludon laŭ regulo de super-kalpo. |
is^i no s^ita | sub-ŝtono | Resti rimedo sub siaj forkaptitaj ŝtonoj. |
te-ire | meti en sia teritorio |
Devigota enmeto en sia teritorio por perfekte vivi aŭ eviti la formon de 'kunvivo'. En la diagramo, blanko devos meti sur A kaj B en estonteco por eviti kunvivon (senpoentan teritorion). |
taktika rimedo | ||
japana skribo | termino kaj vorto | klarigeto |
hoori-komi | sin-enjxeti |
En la diagramo (1), nigro povas forkapti la blankan duopon per 'rebata forkapto'. En la diagramo (2), nigro devigas blankon enmeti malŝpareme en sia teritorio(D) kaj C fariĝos nigra teritorio. Do nigro 1 valoras je 2 poentoj. ref. rebata forkapto, okul-falsigo |
utte-gaeŝi | rebata forkapto | |
oiotos^i, tonton, batabata | lavangkapto | En la diagramo, se blanko sinligus per meto sur A, li fine perdos pli grandan amason. |
ucxikaki | okul-falsigo |
|
guruguru-mauxasxi | cxirkauxturni, turnturn-kapti |
|
HANA-ZUKE, tengu no hanazuke | nazon-tuŝi(naztuŝi) |
Tuŝi pinton de nazo. En la diagramo, nigro 1 estas tre akra taktika ŝtometo. Japane esprimiĝas ankaŭ tiel ke tuŝi nazon de 'Tengu'. Tengu' estas japana mita estulo, kiu havas tre altan nazon kaj povas flugi. |
HARA-ZUKE | ventr-tuŝi |
En la diagramo, nigro 1 estas ja ventr-tuŝo, per kiu nigro povos savi la markitajn ŝtonojn. Japane esprimiĝas ankaŭ tiel ke tuŝi ventro de mustelo. |
tanuki no hara cuzumi | niktereŭta tamburo |
Laŭvorta traduko : niktereŭto tamburas per sia ventro (el japana fabelo). Nigro 1, 3. Akra rimedo por savi nigrajn ŝtonojn en la angulo. |
kataĉi | bonformo | Kutime oni uzas tiun ĉi terminon kun senco de pasiveca ŝtonmeto rilate al antaŭsingardo. |
suĝi | ŝlosila punkto(meto) | Blanko 1. Ŝlosila rimedo aŭ tia punkto. Kutime oni uzas tiun ĉi terminon rilate al aktiveca ŝtonmeto ekz. apartigado, forkaptado, malbonformigo. En la diagramo, blanko rabis eblecon fari okulon forde nigro kaj devigis nigron malbonforme sinligi(nigro 2). |
Inter-limigado | ||
sarusuberi | salto de simio | Salti du punkte sur lateron ekde dua linio. |
sente | rajto antaŭiri | En inter-limigado de teritorio, tiu kiu havas rajton antaŭiri pri met-vico, aŭ tia rajto mem. En la diagramo, nigro 1 - 3 devigas blankon fine respondi per 4 kaj do nigro povas meti je alia loko kiel sia met-vico. |
gote | deveco postiri | En inter-limigado de teritorio, tiu kiu havas devecon postiri pri met-vico, aŭ tia deveco mem. En la diagramo, blanko devas fine respondi per 3 rilate al tiu ĉi loko, kaj do blanko ne povas meti je alia loko kiel sia met-vico. |
rjoo-sente | ambaŭ flanka rajto antaŭiri | En inter-limigado unu la alia, ambaŭ flankoj havas rajton antaŭiri pri met-vico rilate al loka formo. |
rjoo-gote | ambaŭ flanka deveco postiri | En inter-limigado unu la alia, ambaŭ flankoj havas econ devigite postiri pri met-vico rilate al loka formo. |
kata-sente | unuflanka rajto antaŭiri | En inter-limigado unu la alia, nur unu flanko havas rajton antauiri pri met-vico. La alia nur povas postiri pri met-vico. En la diagramo nur nigro havas rajton antaŭiri. |
gjaku-jose | aŭdace postiri | Blanko 1 - 3. En inter-limigado unu la alia, aŭdace postiri rilate al loka formo, kie la kontraŭulo havas rajton antŭiri. |
--- terminoj ankoraŭ ne elpensitaj | ||
japana skribo | termino kaj vorto | klarigeto |
HAMARI | trompita, trompiĝi | |
HANAMI-KOO | ||
HON-KOO | aktiva (reala) reciprokapto (KOO) | |
ITTE-JOSE-KOO | KOO kun unulibero por Blanko (aŭ Nigro),KOO je unumeta diferenco | |
ĜICURI | kontanto,reala teritorio | |
ĜUNKAN KOO(KOU) | cikla KOO | |
KATAMERU | firmigi(I), fortikigi | |
KIKASARE | elpoentita, malefikigita | |
KIZU | vundo, malfirmeco | Malforteco ekz. formo prexkaux konektinta sed havanta ian malfirmecon. |
NIGIRI,NIGIRU | preni {ŝtonojn} en la mano | por decidi kiu prenas kiun koloron.Vidu ALDONOn II en INVITO AL GO-LUDO |
OSAMARI-, OSAMARU | sekura, sekuriĝi | formiĝi por havi du okulojn |
OŜI-AGE, OŜI-AGERU | supren-premi | |
POKA | fuŝado[ne termino], foranima meto | |
REN-GO | go-ludo inter du taĉmentoj, ĉen-go-ludo, stafeta goo(I) | membroj de ambaŭ taĉmentoj ludas unu ludon rondviĉe |
RJOO-ĜIMARI (RJOO + ŜIMARI) | {formaciado de} du monopolumoj | |
RJOO-KOO | duopa alternekapto | Samtempe aperas du kalpoj en tuttabulo. |
SANBA-GARASU | tri kornikoj | |
ŜIMECUKE | sufoki, strangoli | |
ŜOUBU-TE | decida meto | |
SON-KOO | rekapta kompenso malgajnema | |
SUSO-AKI | malfermita ĉe flanko | (kvazaŭ)teritoro, kies limiganta ŝtono sidas sur la 4a linio, kaj kontraŭula ŝtono najbare sidas sur la 3a aŭ 2a linio |
TASUKI | diagonala (formaciado) | meti komencajn samkolorajn ŝtonojn ĉe diagonalaj anguloj |
TE-DOMARI | lasta valora punkto | ( aŭen formaciado aŭen interlimigado ) |
aĝi-kes^i | sennuanciga, forigi eblecon, nuligi eblecon | |
cume-go | problemgoo, viv-au~-mort-problemo | |
c^uuos^i | sen finludo, rezignita ludo | |
dan | danno, majstra nivelo | |
dango(dango-jonmoku) | koagulita kvar{o}, bulac^o | |
g^icuri | fakta profito(I), kontanto | |
g^icuri ni hasxiru | kuras por aktuala profito(I), metadas profito-oriente(gibe, prefere)(I) | |
g^oban(j^oban) | komenca stadio | |
g^ooseki(j^ooseki) | batalmodelo, establita formo?, modela poziciado cxe angulo, ****** | |
hukumi | fleksebleco, neaperinta ebleco | |
huseki | formaci{ad}o | |
itte-jose-koo | KOO kun unu libero por Blanko (au~ Nigro), KOO je unumeta diferenco | |
joosu-mi(joosu o miru) | spionumo, testumo, | |
jurumeru | movi elaste, malstrec^igi | |
gxunkan-koo | cirkla ripetminaco | |
kimeru | sengustigi(I), atuti | |
kjuu | kjuo, submajstra nivelo | |
komi | egaligaj poentoj, poenta egaligo | En japana profesia partio, blanko anticipe havas 6.5 poentojn por nei nigran avantagxon. |
kon'kjo | radiko | Okuloj aŭ spaco por fari okulojn en angulo aŭ rando kvazaŭ radiko. |
koo ni kacu | gajni eternumon | |
koo no kaĉi | valoro de eternumo | |
koo o tateru, koo-date suru | postuli kompenson | |
koo o torikaesu | rekapti en eternumo, kapti ripete | |
koo-cuki semeai | kaptkonkuro kun eternumo | |
koo-gaŭari | rekapta kompens(aj^)o | |
kori-gatac^i | trodensa {formo} | |
oki-go | (ŝtone-)handikapa goo | Partio, kiu komenciĝas je situacio, jam kelkaj nigraj ŝtonoj estas kuŝantaj sur ludtabulo. Kutime mallertulo prenas nigron kaj li anticipe metas ŝtonojn sur steloj. Lertulo prenas blankon kaj la unuan met-vicon. La diagramo montras '3 ŝton-handikapa goo'. |
rjoo-koo | duopa ripetminaco, ambau~a koo, duopa altern-kapto | |
rokus^i-has^s^oo | ses-morta, ok-viva | |
sajuu-dookei c^uuoo ni te ari | simetria formo havas rimedon sur g^ia akso | |
san-ren-sei | meti sur tri stelojn en paralela linio, {formaciado de} trig^emelaj steloj, triopa steloj(facila formaciado)) | |
tej^un | metordo, procedo | |
te-nuki | meti alien, ne respondi | |
tomo ni osu-te-nas^i | ambau~flanke ne plu metebla | |
agxi | gusto, ebleco | Esprimi tian situacion, ke povus resti ia rimedo por invado, kapto, apartigxo, revivigxo, eskapo ktp. koncerne al ia formo aux iu zono. Kutime oni esprimas ekzemple jene; dekstra-supra angulo aspektas malbon-gusta, je la formo de dekstra-supra angulo restas ia gusto, solida ligo estas sengusta, ktp. |
suso-aki | suba malfermeco | Ĉirkaŭi teritorion, kiu havas malfermecon pri suba limo. Blanko metis limige per 1 kaj nigro respondis por ĉirkaŭi teritorion, sed blanko havos rimedon invadi plu de sube per meto sur marikita pozicio. |
boo-iŝi | plata ŝtongrupo | Ne kubeca sed plateca aŭ linieca. Tia formo havas malfacilecon por fari okulojn. |
honte | senriska meto | Ne avida sed solida kaj nedisfalebla ŝtonmeto. |
honkoo | ||
mizeme | ||
sonkoo | ||
haŝiru | ||
inasu | ||
uki-iŝi | flosaj sxtonoj | Senradika ŝtongrupo. |
uĉikake | Pendita partio | Pendi partion. |
uma-no-kao | ||
inu-no-kao | ||
osute-naŝi | ||
mjootanuki noŝu | rimarkinda meto, mirinda meto | |
oni-de, kiŝu | ludo/meto de ogro(diumulo/demono/terura estulo en japana mito) | Japane, '鬼(oni, ki) = ogro' estas mita estulo kiu havas kornojn kaj teruras al homoj, kaj '手(te, de, ŝu)' estas ludo aŭ rimeo. Do '鬼手(oni-de, kiŝu)' estas tia artece akra ŝtonmeto, kion eĉ majstro ne povas elpensi. Pli akra ol 'mjoo-ŝu(mirinda ŝtonmeto). |
karami | ||
kuruma no ato oŝi | puŝi veturilon | Kelkfojaj daŭraj puŝoj kvazaŭ puŝi veturilon. (post-iri; blankaj 1, 2 kaj 3 en la bildo) |
ni ricu san seki | Proverbo diras ke saltu 3 punkte ekde duopa ŝtonaro staranta. | |
san ricu yon seki | Proverbo diras ke saltu 4 punkte ekde triopa ŝtonaro staranta. | |
sei moku fuu lin | ||
kjuu-ŝo | urĝe okupinda loko | ref. suĝi, kataĉi |
san moku no man'naka | mezpunkto por triopo | La punkto de nigro 1. Ĝi fojfoje estas urĝe okupinda por bastone ligita kontraŭa triopo. |
pon-nuki | diamanta kapto, elkorki |
Forkapti unu sxtonon nur per kvar sxtonoj. Japane, tian cxi forkapton oni nomas "pon-nuki". "pon" esprimas sonon je eltiri korkon el botelo kaj "nuki" signifas eltiradon. Do la termino signifas forkapti ŝtonon kun agrabla sono. |
kame no koo | testudŝelo, dorso de testudo | Forkapti duopan ŝtonaron en figuro de testudŝelo. |
curu no su-gomori | gruo en nesto | Nigraj 3 sxtonoj markitaj estas forkaptotaj fare de sekva blanka meto sur A. Oni nomas tiun figuron "gruo en nesto". |
mimi | oreloj | |
aoru |